FAHRÜLNİSSA ZEİD; HAYATI, ESERLERİ VE BİLİNMEYENLERİ

Tarihin önemli Türk ressamlarından biri olan Fahrünnisa Zeid, 7 Ocak 1901’de İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa’nın kızı, II. Abdülhamit devri sadrazamlarından biri olan Cevat Paşa’nın yeğeni ve Halikarnas Balıkçısı’nın kız kardeşi olan Zeid, soyadını evlendiği Irak büyükelçisi Emir Zeid’den almıştır. Modern tarzda önemli bir ressam olarak görüldüğü Fransa’da adını “Fahrelnisa” olarak kullanmıştır.

14 yaşında resme başlayan ünlü ressam, işgal döneminde Sanay-i Nefise’nin ilk kadın öğrencilerinden biri olmuştur. Resim eğitimini Fransa’nın kalbi Paris’te yer alan Ranson akademisi Stalbach Atölyesinde devam ettiren Zeid, Türkiye’de ise Güzel Sanatlar Akademisi Namık İsmail atölyesinde eğitim almayı sürdürmüştür. 

İlk kişisel sergisini kendi evinde açan Fahrünnissa Zeid’in daha sonraki sergileri Paris, Londra, New York ve Brüksel’de yer almıştır. 1970 yılında eşini kaybettikten sonra oğlu Raad’ın yaşadığı ve dünyanın en köklü şehirlerinden biri olarak kabul edilen Amman’a taşınan Zeid, bu kentte kendi adıyla anılan bir sanat enstitüsü kurmuştur. Son döneminde portreler üzerine odaklanmış, son sergilerini ise 1988’de İstanbul’da ve 1990’da ise Fransa ve Almanya’da sergilemiştir.

Soyut resimleriyle tanınan sanatçı aslında bu tarzda resim yapmak istememesine rağmen neden soyut çalışmalar yaptığını şu sözlerle açıklamıştır:

“Soyut resim yapmamın birkaç nedeni oldu. 1938’de Bağdat’a ilk gittiğimde kaldığım saray gibi evin penceresinden sabahın erken saatlerinde, başlarında taşıdıkları yoğurt kaseleriyle pazara giden kadınların çok hızlı geçişlerini gördüm. Çocukluğumda da pencereden baktığımda insanları kafesin arkasından görürdüm. Daha doğrusu gördüklerim kişiler değil, onların renkleriydi. Bu yüzden resimlerimde renkleri siyah çizgilerle böldüm”

Fahrünnisa Zeid porte ve soyutlama arasındaki fark için ise “Bence portre ve soyutlama arasında çok ciddi bir fark yok. Bir insan en az yüz tane insan figürü çizebilir ve hiçbiri birbirine benzemez. Çünkü bu bir fotoğraf değil. Bütün içsel geçişleriyle bir insanın ruhu, onun geçmişi ve o anda benim gözümün önüne gelen tüm medeniyetler” şeklinde konuşmuştur.

Ardında sanat tarihi için çok değerli eserler bırakan Fahrünnissa Zeid, 5 Eylül 1991 tarihinde hayata gözlerini yummuştur.

Fahrünissa Zeid’in Başlıca Eserleri

-Amman Türk Sefiresinin Portresi

-Towards a Storm

-Yılanlı Kadın

-Mevleviler

-Kerbela

-Cehennemim (1950, İstanbul Modern)

-Soyut kompozisyon

-Aliye Berger’in Portresi